Sáng kiến kinh nghiệm Một số biện pháp giúp thực hiện tốt công tác chủ nhiệm Trường THCS Trịnh Phong

 SÁNG KIẾN KINH NGHIỆM NĂM HỌC 2018-2019
 “Một số biện pháp giúp thực hiện tốt công tác chủ nhiệm”
 Người thực hiện: Phạm Thị Minh Thủy, sinh năm: 1981
 Chức vụ: Giáo viên
 Đơn vị công tác: Trường THCS Trịnh Phong
 Trình độ chuyên môn: Đại học sư phạm – Chuyên ngành Vật lí
 Đề tài chuyên môn: Chủ nhiệm
 A. ĐẶT VẤN ĐỀ
 I. LÝ DO CHỌN ĐỀ TÀI
 Theo dự thảo chương trình phổ thông mới sau năm 2015, Bộ Giáo dục và đào 
tạo xác định: “Chương trình giáo dục phổ thông nhằm giúp học sinh phát triển khả 
năng vốn có của bản thân, hình thành tính cách và thói quen, phát triển hài hòa về thể 
chất và tinh thần; trở thành người học tích cực, tự tin, có ý thức lựa chọn nghề nghiệp 
và học tập suốt đời, có những phẩm chất tốt đẹp và năng lực cần thiết để trở thành 
người công dân có trách nhiệm, người lao động cần cù, có trí thức và sáng tạo”. Mục 
đích chương trình giáo dục phổ thông là đích đến, và đầu ra của sản phẩm giáo dục – 
nhân cách người học mà nhà trường phổ thông nói chung, hay nhiệm vụ của cán bộ 
quản lý, cán bộ giáo viên mỗi nhà trường phải góp phần sáng tạo nên.
 Để đạt được mục tiêu trên, mỗi thành viên của nhà trường (cán bộ quản lý, cán 
bộ giáo viên) phải có được những phẩm chất, năng lực nhất định. Mỗi mục tiêu giáo 
dục của một giai đoạn nhất định sẽ đòi hỏi cán bộ quản lý, giáo viên của mỗi nhà 
trương phải đáp ứng được những yêu cầu của thời đại giai đoạn đó.
 Là một giáo viên, tôi may mắn khi được phân công nhiệm vụ làm chủ 
nhiệm ngay từ lúc vào ngành và xuyên suốt trong quá trình công tác. Trong quá trình 
làm công tác chủ nhiệm, tôi đã nhận thức sâu sắc sứ mệnh cao cả của mình là làm sao 
tạo được những điều kiện thuận lợi nhất để mỗi học sinh mà mình chủ nhiệm có thể 
“phát triển hết khả năng vốn có của bản thân, hình thành được những tính cách thói 
quen” như mục tiêu chương trình giáo dục phổ thông đã đề ra. Song, đối tượng học 
sinh tôi chủ nhiệm không giống nhau cả về hoàn cảnh, khả năng tiếp thu, tâm sinh lí, 
thái độ về một vấn đề chung, không những thế ngay cả cùng một lứa tuổi nhưng trong 
mỗi thời kì khác nhau thì sự phát triển xã hội cũng ảnh hưởng rất lớn đến những yếu 
tố trên, điều đó dẫn đến việc định hướng, giáo dục để hình thành thói quen tốt từ đó 
hình thành kĩ năng, phát triển nhân cách đúng đắn, đòi hỏi người giáo viên chủ nhiệm - Trường có đội ngũ giáo viên nhiệt tình, tích cực trong các công tác giảng dạy, 
chủ nhiệm và trong việc định hướng giáo dục học sinh trong các hoạt động dành cho 
học sinh. Nhiệt tình, tích cực, năng động, sáng tạo, yêu thương và tôn trong học sinh, 
luôn bảo vệ những quyền và lợi ích chính đáng của học sinh và hơn hết là tình yêu 
nghề của cả đội ngũ giáo viên đã góp phần lớn trong công tác giáo dục học sinh của 
trường nói chung, học sinh lớp chủ nhiệm nói riêng.
 - Học sinh đang trong độ tuổi dễ bảo, dễ tiếp thu, dễ uốn nắn nên việc giáo dục 
và định hướng các hoạt động giáo dục luôn được các em hưởng ứng tích cực nếu giáo 
viên chủ nhiệm biết chọn phương pháp định hướng thích hợp.
 - Ngoài ra, sự phối hợp giáo dục của Đội TNTP Hồ Chí Minh, Đoàn THCS Hồ 
Chí Minh, ... cũng đã góp phần lớn trong việc giáo dục kĩ năng sống và đạo đức của 
học sinh lớp chủ nhiệm.
 - Các nhiệm vụ của năm học có công văn hướng dẫn đã giúp giáo viên triển 
khai, tư vấn và yêu cầu phụ huynh thực hiện hiệu quả hơn (như BHYT, Sổ liên lạc 
điện tử Vnedu,...)
 - Được sự đồng thuận của lãnh đạo trường, giáo viên bộ môn, gia đình và địa 
phương. 
 2. Khó khăn
 - Trường nằm trên địa bàn phường Ninh Hải, dân sống rải rác và kinh tế chủ 
yếu chủ yếu dựa vào biển – phụ thuộc vào thời tiết. Vì là lao động tự do nên kinh tế 
phần lớn của các gia đình không ổn định, dẫn đến việc học của con em ở địa phương 
này của có phần bất ổn do phải hỗ trợ, phụ giúp gia đình trong việc lao động để kiếm 
thêm thu nhập mặc dù lứa tuổi của các em chưa đủ để chịu trách nhiệm “lớn” trong 
việc lo kinh tế cho cả gia đình, dẫn đến nguy cơ bỏ học rất cao vì hoàn cảnh sống, môi 
trường xung quanh (yếu tố bạn trong làng, trong xóm,...) và vì các em mất dần kiến 
thức do phải lao động mà lơ là việc học, hụt kiến thức và dẫn đến kết quả là các em 
chán học, bỏ học.
 - Điều kiện kinh tế khó khăn nên việc thực hiện các phong trào, hoạt động cho 
học sinh lớp chủ nhiệm cũng hạn chế về kinh phí tổ chức; việc hoàn thành các khoản 
thu kéo dài cả năm học thậm chí là đến thời điểm cuối của năm học gây khó khăn cho 
việc tổng hợp; hoạt động “Nuôi heo đất vì bạn nghèo” có thực hiện nhưng chưa đồng 
bộ giữa các lớp, giữa các học sinh dẫn đến hiệu quả chưa cao; việc vận động học sinh 
tham gia bảo hiểm y tế chưa đạt chỉ tiêu quy định, thực hiện Sổ liên lạc điện tử cũng 
chưa nhận được sự hưởng ứng tích cực từ phía phụ huynh vì phụ huynh nghĩ rằng 
chưa cần thiết, số tiền trả cho cước phí cao trong khi đó số lượng tin nhắn trong năm 
học mà phụ huynh nhận được rất ít, do hệ thống mạng làm cho tin nhắn không đến 
được phụ huynh,... nên làm mất tính thuyết phục của giáo viên chủ nhiệm về vấn đề 
này. 1.2. Khả năng tự quản của học sinh và thực hiện các quy định của trường, lớp 
và các hoạt động khác.
 1.3. Tinh thần và thái độ của học sinh khi thực hiện nội quy thi đua của lớp, 
Liên đội, của trường.
 1.4. Vấn đề hoàn thành các khoản thu theo quy định đối với học sinh.
 1.5. Định hướng các phương pháp giúp học sinh khắc phục những khó khăn, 
vướng mắc của các em trong học tập để nâng cao chất lượng giáo dục học sinh lớp 
chủ nhiệm.
 1.6. Vận động học sinh có nguy cơ bỏ học, đảm bảo duy trì sĩ số.
 1.7. Tư vấn và vận động phụ huynh học sinh lớp chủ nhiệm tạo điều kiện để 
con em tham gia Bảo hiểm y tế.
 1.8. Tư vấn, tuyên truyền những tiện ích của việc thực hiện Sổ liên lạc điện tử 
để phối hợp giữa giáo viên chủ nhiệm và gia đình trong việc giáo dục học sinh.
 1.9. Xử lí các tình huống sư phạm trong công tác chủ nhiệm – Giáo dục học 
sinh cá biệt, học sinh thuộc các trường hợp đặc biệt.
 2. Quan điểm về công tác tổ chức lớp chủ nhiệm 
 Nhà sư phạm lỗi lạc A.X. Makarencô cho rằng: “Tập thể lớp là một cơ thể xã 
hội sinh động thể hiện sức mạnh tổng hợp của các thành viên của nó. Sức mạnh của 
các thành viên một khi đã được liên kết lại một cách có mục đích, có tổ chức thì sẽ tạo 
ra sức mạnh chung của tập thể mạnh gấp nhiều lần tổng số sức mạnh của các thành 
viên riêng lẻ, đồng thời lại có tác dụng làm tăng thêm sức mạnh của các thành viên 
riêng lẻ”. Vì vậy, muốn tổ chức tốt công tác giáo dục học sinh, giáo viên chủ nhiệm 
phải chăm lo tổ chức, xây dựng lớp thành một tập thể đoàn kết nhất trí, biết tự quản lí 
các công việc của tập thể lớp, với phương châm “quyền lợi và trách nhiệm phải đi đôi 
với nhau” để đảm bảo mọi hoạt động của lớp được thực hiện một cách nhất quán, 
công bằng và hiệu quả, 
 3. Biện pháp thực hiện cụ thể
 Sau khi được nhà trường phân công lớp chủ nhiệm. Với danh sách học sinh 
của lớp mình được phân công, giáo viên chủ nhiệm cố gắng nhớ hết tên học sinh trong 
lớp. Đây là điều rất quan trọng. Bởi con người, ai cũng muốn mình là người quan 
trọng đối với người khác, là người được người khác tôn trọng. Việc giáo viên gọi tên 
các em ngay khi mới gặp nhau là biểu hiện của điều đó. Học sinh sẽ rất vui, bất ngờ vì 
việc này và chính điều này sẽ giúp người giáo viên chủ nhiệm nhanh chóng để lại ấn 
tượng của mình trong các em. Điều quan trọng là các em cảm nhận được sự tôn trọng 
của giáo viên chủ nhiệm đối với từng học sinh
 3.1. Xây dựng những “Đôi bạn cùng tiến” trong lớp ngay từ thời gian đầu năm 
học. đóng góp xây dựng từ các đôi bạn và sẽ có điểm cộng kèm theo phần thưởng dành cho 
những đôi bạn tiến bộ.
 3.2. Xây dựng tập thể học sinh tự quản là việc quan trọng nhất trong công tác 
chủ nhiệm của người giáo viên chủ nhiệm. 
 - Để xây dựng được kĩ năng tự quản của lớp, cần tiến hành theo các bước sau:
 *Bước 1: Dựa vào kết quả xếp loại của năm học trước, thử nghiệm sự tín 
nhiệm của học sinh trong lớp để đi đến kết quả bầu ban cán sự lớp tạm thời.
 *Bước 2: Sau khi đã lựa chọn một đội ngũ cán bộ lớp, tổ, giáo viên chủ nhiệm 
tiến hành huấn luyện, bồi dưỡng cán bộ lớp, tổ. Giáo viên chủ nhiệm nêu rõ mục đích 
của huấn luyện, vai trò, nhiệm vụ của cán bộ lớp và giao nhiệm vụ cụ thể cho từng cán 
bộ lớp, cán bộ chức năng. Yêu cầu các em ghi nhiệm vụ của mình vào sổ công tác để 
ghi nhớ và thực hiện. Ngoài ra, phải phân công các chức danh khác như: chi đội 
trưởng (có thể là lớp trưởng, có thể là học sinh khác), quản báo đội, quản xe đạp, 
nhóm trưởng nhóm trực trường, quản heo đất, cán sự bộ môn với các nhiệm vụ và 
quyền lợi tương ứng. Việc phân công, hướng dẫn nhiệm vụ rõ ràng như thế thì các bộ 
phận này sẽ hỗ trợ đắc lực cho giáo viên chủ nhiệm trong việc đôn đốc, nhắc nhở lớp 
thực hiện các nội quy của trường, của Đội cũng như thực hiện tốt các phong trào, hoạt 
động khác mang tính tập thể. Sự phối hợp giữa các bộ phận trên càng chặt chẽ, càng 
sát sao thì phong trào, hoạt động của lớp càng hiệu quả cũng như việc hình thành thói 
quen về ý thức, thái độ khi thực hiện nội quy trường, lớp, trách nhiệm của bản thân 
các em với chính mình, với tập thể lớp, với gia đình và cộng đồng nơi mình sống, sẽ 
trở thành những kĩ năng rất riêng cho từng học sinh, từ đó định hình nhân cách sống 
có tự trọng, có trách nhiệm với xã hội khi các em rời ghế nhà trường.
 *Bước 3: Chấp nhận những kết quả xếp loại đầu năm không cao để thấy rõ ý 
thức tự giác thực hiện, thái độ của các em đối với việc thực hiện các nội quy của 
trường, lớp để có cơ sở góp ý và các em thấy được mà rút kinh nghiệm. Đây là một 
việc nói thì dễ nhưng không phải giáo viên chủ nhiệm nào cũng “dám làm”. 
 *Bước 4: Sau thời gian thử nghiệm, lớp sẽ tiến hành đề cử và bầu ban cán sự 
lớp chính thức với những quyền lợi và trách nhiệm tương ứng (Giáo viên chủ nhiệm 
đề xuất và lớp bổ sung). Không thể không nhắc đến vai trò của sổ theo dõi dành cho 
ban cán sự lớp (do bản thân đúc kết và chỉnh sửa trong nhiều năm thực hiện công tác 
chủ nhiệm của mình). Ban cán sự lớp hoạt động, cuối tuần ban cán sự lớp cùng với 
giáo viên chủ nhiệm họp để thống nhất xếp loại cho từng cá nhân học sinh.
 *Bước 5: Trong thời gian đầu (4 tuần đầu của năm học), giáo viên chủ nhiệm 
phải bám sát và theo dõi “nhất cử, nhất động” của lớp cũng như cung cách làm việc 
của ban cán sự thông qua những ý kiến phản hồi từ hai phía, giáo viên dạy bộ môn của 
lớp từ đó có cách xử lí, uốn nắn kịp thời.