Sáng kiến kinh nghiệm Một số biện pháp xây dựng nề nếp lớp học trong công tác chủ nhiệm lớp tại Trường Tiểu học Vĩnh Mỹ B1

 A. PHẦN MỞ ĐẦU
 TÊN SÁNG KIẾN KINH NGHIỆM
 MỘT SỐ BIỆN PHÁP XÂY DỰNG NỀ NẾP LỚP HỌC TRONG CÔNG TÁC 
 CHỦ NHIỆM LỚP
 I. LÍ DO CHỌN ĐỀ TÀI
 1. Giáo viên chủ nhiệm ở Tiểu học có một vị trí vô cùng quan trọng trong 
việc hình thành cho học sinh những cơ sở ban đầu cho sự phát triển đúng đắn và 
lâu dài về đạo đức, trí tuệ, thể chất, thẩm mĩ và các kĩ năng sống cơ bản để học 
sinh tiếp tục học Trung học cơ sở.
 Ngoài việc tổ chức, hướng dẫn các hoạt động học tập của học sinh xuyên 
suốt 9 buổi/ tuần, giáo viên chủ nhiệm lớp còn phải thường xuyên theo dõi các 
hoạt động trong giờ chơi, trong các buổi sinh hoạt, giao lưu tập thể,và cả hoạt 
động học tập ở nhà của học sinh. Vì vậy công việc của một giáo viên chủ nhiệm 
lớp ở Tiểu học là rất nặng nề, rất vất vả và vô cùng phức tạp.
 2. Ở đầu mỗi năm học, ở cùng một trường học, cùng một khối lớp, chất 
lượng học tập của học sinh cũng tương đương nhau. Nhưng tại sao đến cuối 
năm, chất lượng môn học và hoạt động giáo dục, năng lực, phẩm chất của học 
sinh lớp này lại vượt trội hẳn so với các lớp khác; sĩ số của lớp này duy trì 
100% nhưng ở những lớp khác lại có tới 2, 3 học sinh bỏ học, thậm chí có em 
đang ở nhà nhưng vẫn không thể vận động đi học trở lại được. Tất cả những 
điểm khác biệt đó đều do giáo viên chủ nhiệm lớp tạo ra. Giáo viên chủ nhiệm 
nào có tinh thần trách nhiệm cao, tận tâm với học sinh của mình thì chắc chắn sẽ 
tìm ra được các biện pháp để thu hút học sinh đến lớp, làm cho học sinh trở nên 
chăm ngoan, thích đi học và luôn cảm thấy “mỗi ngày đến trường là một niềm 
vui”.
 Mặt khác, tuy giáo viên chủ nhiệm lớp ở Tiểu học dạy được tất cả các lớp 
(từ lớp 1 đến lớp 5) nhưng trong thực tế, không phải giáo viên nào cũng theo 
học sinh của mình từ lớp này lên lớp khác. Vì vậy, mỗi năm lên lớp, các em lại 
được học với một thầy (cô) khác nhau. Nếu giáo viên lớp dưới làm tốt công tác 
chủ nhiệm, xây dựng tốt nề nếp lớp học, rèn luyện cho học sinh phương pháp tự 
học và nhiều kĩ năng sống cơ bản khác; nhưng lên lớp trên, giáo viên chủ nhiệm 
lớp không duy trì, không phát huy thì rồi nề nếp lớp học và chất lượng học tập 
của học sinh sẽ ra sao? Do vậy, công tác chủ nhiệm lớp phải được thực hiện 
đồng bộ từ lớp Một đến lớp Năm. Nề nếp lớp học, phương pháp học tập, đạo 
đức, nhân cách và các kĩ năng sống của học sinh phải được giáo viên chủ nhiệm 
chú ý xây dựng, rèn rủa ngay từ lớp 1 và phải được duy trì, phát huy xuyên suốt 
ở các lớp trên.
 3. Bản thân tôi đã liên tục nhiều năm làm công tác chủ nhiệm lớp. Có năm 
công tác chủ nhiệm của tôi rất nhẹ nhàng vì giáo viên lớp 2 đã làm tốt công tác 
chủ nhiệm lớp. Tôi chỉ việc phát huy và sáng tạo thêm theo mục tiêu phấn đấu 
của mình. Nhưng cũng có năm, tôi rất vất vả với công tác chủ nhiệm đầu năm. 
 - 1 - có đủ khả năng để từ chối, để tự bảo vệ mình. Vì vậy, các em rất cần được giáo 
dục và rèn luyện nhiều kĩ năng sống để tự tin trong học tập, trong cuộc sống.
 2. Năm học 2017-2018, lớp tôi có tổng số 36 học sinh. Trong đó có 15 em 
nữ thường chia bè phái, phân biệt giàu nghèo, một vài em lại hay hờn dỗi và 
thường xuyên nói xấu bạn; có 4 em nam hay quậy phá, chọc ghẹo các bạn trong 
lớp gây ồn ào, mất trật tự trong giờ học nhưng lại học rất chậm; có 2 em thường 
xuyên nghỉ học theo cha mẹ đi cắt lúa mướn; 3 em phải ở nhờ nhà ông bà nội 
(ngoại) vì cha mẹ đi làm công nhân ở Bình Dương; nhiều em có hoàn cảnh khó 
khăn nên không có góc học tập ở nhà, đi học về là vứt sách vở lung tung, đến 
lớp thì thường xuyên quên vở, quên viết Bao nhiêu chuyện rắc rối, bao nhiêu 
tình huống khó xử khiến tôi phải đau đầu.
 3. Ở trường tôi, dạy 2 buổi/ ngày. Vì vậy, giáo viên chủ nhiệm lớp phải 
khéo léo sắp xếp thời gian và chuẩn bị trước các đồ dùng dạy học thì mới có thể 
dạy đủ các môn học theo qui định. 
 4. Một số giáo viên, khi xử lí các tình huống sư phạm còn lúng túng, bối rối 
nên thường xuyên phải kéo dài buổi học so với qui định, gây căng thẳng, mệt 
mỏi cho học sinh và làm một số phụ huynh bực bội vì phải chờ đợi lâu khi đi 
rước con em mình tan học. Một vài giáo viên dù đã dạy lâu năm nhưng vẫn 
chưa làm tốt công tác chủ nhiệm lớp, thường hay than phiền về học sinh, về phụ 
huynh mà chưa tìm được biện pháp giáo dục học sinh nên nề nếp lớp học và 
chất lượng học tập của học sinh chưa cao, làm ảnh hưởng đến chất lượng chung 
của toàn trường.
 Đã nhiều năm làm giáo viên chủ nhiệm lớp, phần nào đã có chút ít kinh 
nghiệm nhưng tôi vẫn thấy công việc của một giáo viên chủ nhiệm lớp ở Tiểu 
học là rất nặng nhọc, rất phức tạp. Mỗi giáo viên muốn làm tốt công tác chủ 
nhiệm thì phải vừa là một giáo viên giỏi về chuyên môn, vừa phải là một nhà 
tâm lí giỏi để hiểu học sinh, để xử lí các tình huống rắc rối sao cho khéo léo, tế 
nhị và đạt hiệu quả giáo dục cao. Nếu giáo viên không tâm huyết với nghề, 
không có tinh thần trách nhiệm cao thì khó mà hoàn thành nhiệm vụ. Chất 
lượng học tập của học sinh, nhân cách, đạo đức, lối sống của học sinh rồi sẽ 
ra sao? Chính vì hiểu rõ điều đó nên trong những năm học qua, song song với 
việc giảng dạy tốt các môn học theo qui định, tôi luôn cố gắng phấn đấu làm tốt 
vai trò, nhiệm vụ của một giáo viên chủ nhiệm lớp. 
 II. BIỆN PHÁP THỰC HIỆN
 Công việc của giáo viên chủ nhiệm lớp là vô vàn, không thể thống kê hết 
được. Trong sáng kiến kinh nghiệm này, tôi chỉ đi sâu vào 3 nội dung chính sau 
đây:
 * Xây dựng nề nếp lớp học.
 * Xây dựng “lớp học thân thiện, học sinh tích cực”.
 * Hướng dẫn học sinh tự học ở nhà.
 Sau đây là các biện pháp tôi đã tiến hành:
 1. Xây dựng nề nếp lớp học 
 a) Nghiêm khắc đúng cách 
 - 3 - Bàn trưởng: Kiểm tra sách, vở, đồ dùng học tập, trang phục Đội viên của 
bàn
 Mỗi học sinh đều có thể tham gia làm cán sự lớp từ lớp trưởng đến bàn 
trưởng, trong thời gian 1,5 đến 2 tháng, sau đó lại đổi nhiệm vụ ở các vị trí 
khác.
 Sau mỗi lần đảo nhiệm vụ của các em ở các vị trí cán sự lớp khác nhau, 
giáo viên chủ nhiệm cùng cả lớp đánh giá việc thực hiện chức trách nhiệm vụ 
của từng em và rút kinh nghiệm. Trong quá trình thực hiện các học sinh nhận 
nhiệm vụ làm cán sự lớp luôn cố gắng làm tốt nhiệm vụ của mình, các em phấn 
khởi hơn, hứng thú hơn, có trách nhiệm hơn với công việc vì luôn nghĩ rằng đây 
là dịp để thể hiện vai trò của bản thân trong các hoạt động của lớp. Cuối tuần 
giáo viên chủ nhiệm cùng Ban cán sự lớp đánh giá cũng như rút kinh nghiệm để 
điều chỉnh kịp thời và tất nhiên rồi, nề nếp lớp học cũng sẽ dần ổn định hơn.
 c) Tổ chức các buổi sinh hoạt lớp vào cuối tuần 
 Đối với bậc tiểu học, sinh hoạt lớp là tiết được các nhà trường xếp ở 
tiết học cuối của mỗi tuần học, thời điểm để mỗi học sinh thực hiện tự đánh 
giá và đánh giá hoạt động học tập, rèn luyện của cá nhân và tập thể lớp sau 
mỗi tuần học đồng thời xây dựng kế hoạch hoạt động cho tuần học tập tiếp 
theo nhằm mục tiêu hoàn thành tốt kế hoạch năm học của mỗi lớp đã đề ra 
. Tiết sinh hoạt lớp được đặt dưới sự quản lý, giám sát và tác động giáo dục 
của giáo viên chủ nhiệm. 
 Thông qua các tiết sinh hoạt lớp, giáo viên nhận xét công việc trong tuần 
qua: Cả lớp cùng nhận xét các việc mà lớp đã thực hiện, nhận xét được mặt tốt 
cần phát huy cho lớp trong thời gian tới. 
 Ví dụ: Lớp có bạn học sinh thường hay đi học trễ lớp nên nhắc nhở bạn 
đi học đúng giờ. Tuyên dương học sinh gương mẫu
 2. Xây dựng “lớp học thân thiện, học sinh tích cực”
 Bộ giáo dục và Đào tạo đã phát động phong trào “Xây dựng trường học 
thân thiện, học sinh tích cực” nhằm nâng cao chất lượng giáo dục toàn diện, đặc 
biệt là giáo dục đạo đức, nhân cách và kĩ năng sống cho học sinh. Qua những 
năm thực hiện, phong trào đã có sức lan tỏa mạnh mẽ cả chiều sâu lẫn chiều 
rộng, mang lại hiệu quả thiết thực cho ngành giáo dục và cho xã hội. Ngay từ 
năm đầu tiên Bộ phát động phong trào, tôi đã tích cực hưởng ứng. Muốn phong 
trào “Xây dựng trường học thân thiện, học sinh tích cực” ở mỗi trường đạt hiệu 
quả thì mỗi giáo viên chủ nhiệm phải tích cực “xây dựng lớp học thân thiện, học 
sinh tích cực”. Có nhiều “lớp học thân thiện, học sinh tích cực” thì mới có 
“trường học thân thiện, học sinh tích cực”.
 “Xây dựng lớp học thân thiện” là tạo ra môi trường học tập thân thiện, an 
toàn, gần gũi với học sinh, làm cho học sinh cảm thấy “mỗi ngày đến trường là 
một niềm vui”. Xây dựng được “lớp học thân thiện” thì sẽ có “học sinh tích 
cực”. Xây dựng được lớp học thân thiện, học sinh tích cực thì sẽ hạn chế được tỉ 
lệ học sinh lưu ban, bỏ học, sẽ nâng cao được chất lượng giáo dục toàn diện cho 
học sinh.
 - 5 - 10. Lớp học là môi trường bình đẳng nam nữ, không phân biệt giàu nghèo, 
không có hiện tượng học sinh bị phạt, bị kiểm điểm phê bình trước toàn trường.
 Hằng ngày, tôi nhắc nhở các em thực hiện theo 10 yêu cầu của “lớp học 
thân thiện, học sinh tích cực”. Khi có học sinh chưa hoàn thành nhiệm vụ, tôi 
yêu cầu em đó đọc lại nhiệm vụ của người học sinh và nêu rõ nhiệm vụ nào 
mình chưa làm được để sửa chữa, khắc phục. Nhờ vậy, các em mới tự giác thực 
hiện, số lượng học sinh vi phạm nội qui của nhà trường, của lớp ngày càng giảm 
dần.
 - Số học sinh của lớp, tôi chia thành 5 nhóm ứng với 5 ngày học trong 
tuần, mỗi nhóm có một trưởng ban. Phó Chủ tịch Hội đồng phân công theo dõi 
các nhóm làm trực nhật hàng ngày. Trưởng ban chịu trách nhiệm phân công, 
điều khiển các bạn trong nhóm làm trực nhật. Nhưng một tuần đầu, tôi phải đi 
sớm để hướng dẫn các em làm vệ sinh lớp như: quét lớp từ trong ra ngoài, từ 
trên cửa sổ, trên bục giảng xuống dưới; cách cầm chổi và đưa chổi sao cho 
nhanh sạch nhưng không bụi; cách trải khăn bàn, cách lau bảng, cách sắp xếp 
bàn ghế,... Cứ sau mỗi giờ ra chơi, tổ trực phải đổ rác và trà rửa sạch sọt rác rồi 
cất vào lớp. Sang tuần thứ hai, tôi mới giao cho phó Chủ tịch Hội đồng kiểm tra 
công việc trực nhật hàng ngày. Nhóm nào không làm tốt, phó Chủ tịch Hội đồng 
có đề nghị nhóm đó làm trực nhật thêm một ngày. Và trong mỗi tiết học, học 
sinh phải thể hiện tinh thần “tự quản” - tự theo dõi lẫn nhau, nhắc nhở nhau giữ 
sạch lớp trong suốt buổi học. 
 - Để tránh tình trạng các em mua nước mang vào lớp treo lên cửa sổ, để 
trong hộc bàn hoặc để ngay trên mặt bàn làm đổ gây ướt sách vở, làm lớp học 
dơ bẩn gây mất trật tự và mất thời gian quét dọn, tôi qui định các em không 
được mang li nhựa, bọc đựng nước uống vào lớp; khuyến khích các em mang 
nước chín từ nhà để uống, vừa đảm bảo vệ sinh, vừa không làm bẩn lớp, và còn 
hạn chế lượng rác thải gây ô nhiễm môi trường. 
 - Đối với bồn hoa của lớp, mỗi nhóm sẽ chăm sóc một tuần. Qui định bồn 
hoa phải sạch cỏ, đất không khô trắng, không có cành gãy và lá khô. Công việc 
kiểm tra, nhắc nhở là của phó Chủ tịch Hội đồng. 
 b) Xây dựng mối quan hệ thầy - trò và bạn bè trong lớp
 * Xây dựng mối quan hệ thầy- trò
 Trước đây, quan hệ thầy, trò là quan hệ chịu ơn - ban ơn; bề trên- kẻ dưới; 
giảng giải - ghi nhớ. Ngày nay, quan hệ này được thay bằng quan hệ phân công- 
hợp tác. Thầy thiết kế - trò thi công. Thầy làm mẫu, giao việc - trò làm theo mẫu 
của thầy. Mỗi lời thầy nói ra phải là một “lệnh” (một lời giao việc). Do vậy, mọi 
yêu cầu tôi đưa ra, học trò phải thi hành thật nghiêm. Ngay từ đầu, tôi yêu cầu 
học trò phải cố gắng làm cho đúng. Nếu chưa đúng thì phải làm lại cho đúng 
mới thôi. Đúng là đúng từ việc làm, nghiêm là nghiêm trong việc làm chứ 
không phải ở thái độ khắt khe, gay gắt. Quan hệ cơ bản nhất của tôi và học trò là 
quan hệ hợp tác làm việc: tôi giao việc- học trò làm; tôi hướng dẫn- học trò thực 
hiện.
 - 7 -