Sáng kiến kinh nghiệm Nâng cao hiệu quả của công tác chủ nhiệm thông qua việc xây dựng nề nếp học sinh Trường THCS Thượng Thanh

 N©ng cao hiÖu qu¶ cña c«ng t¸c chñ nhiÖm th«ng qua viÖc x©y dùng nÒ nÕp cho häc sinh.
 MỤC LỤC
 Nội dung Trang
A. ĐẶT VẤN ĐỀ 2
I. Cơ sở lí luận 3
II. Cơ sở thực tiễn 4
III. Đối tượng và nhiệm vụ nghiên cứu 6
IV. Phương pháp nghiên cứu 6
V. Phạm vi nghiên cứu 7
B. GIẢI QUYẾT VẤN ĐỀ 8
I. Mục tiêu giáo dục học sinh các trường trung học cơ sở 8
II. Công tác chủ nhiệm 9
III. Một số giải pháp thực hiện nhằm xây dựng nề nếp cho học sinh 16
IV. Kết quả kiểm nghiệm đề tài 39
C. KẾT LUẬN VÀ KIẾN NGHỊ 42
I. Kết luận 42
II. Đề xuất, kiến nghị 43
DANH MỤC TÀI LIỆU THAM KHẢO 45
 Page 1 of 46 N©ng cao hiÖu qu¶ cña c«ng t¸c chñ nhiÖm th«ng qua viÖc x©y dùng nÒ nÕp cho häc sinh.
học trở thành áp lực vô cùng nặng nề đối với học sinh và thầy cô trở thành đối tượng để 
học sinh sợ hãi, xa lánh. Vậy làm thế nào để có thể tổ chức, xây dựng được một lớp học 
vừa có nề nếp tự quản tốt vừa là một tập thể học sinh đoàn kết, có tinh thần học tập và 
tham gia các hoạt động của nhà trường một cách tự giác, mà không làm mất đi sự hồn 
nhiên, trong sáng của các em. Để mỗi ngày đến trường của các em thực sự là một ngày 
vui và thầy cô thực sự là người được các em yêu quý trân trọng. Đó là điều trăn trở chắc 
chắn không phải của riêng tôi mà luôn là nỗi trăn trở của mỗi thầy cô giáo chủ nhiệm. 
Với cá nhân tôi cho rằng: để có được một tập thể lớp vừa có thành tích về học tập vừa có 
ý thức kỉ luật tốt thì một trong những công việc rất quan trọng đó là xây dựng được ý 
thức tự quản cho học sinh. Tại vì một lớp có tình thần tự quản thì mỗi học sinh sẽ luôn 
chủ động, tích cực trong việc thực hiện các nội qui, qui định của lớp của nhà trường, 
song song với đó các em cũng sẽ có ý thức trong việc học tập của mình tạo nên một tập 
thể lớp gắn bó, biết giúp nhau trong mọi hoạt động và luôn hoàn thành tốt các nhiệm vụ 
được giao. Bản thân tôi là một giáo viên chủ nhiệm có lòng yêu nghề, yêu trẻ nên tôi 
luôn trăn trở làm thế nào để xây dựng một lớp học ở đó học sinh luôn có ý thức tự giác, 
năng động, có trách nhiệm với công việc để tập thể lớp luôn đoàn kết gắn bó và cùng 
giúp nhau tiến bộ cả về tu dưỡng đạo đức cũng như về học tập nên tôi đã mạnh dạn chọn 
đề tài: “Nâng cao hiệu quả công tác chủ nhiệm thông qua việc xây dựng nề nếp cho 
học sinh”.
I. Cơ sở lí luận
 Nghị quyết Hội nghị lần thứ ba Ban chấp hành Trung ương Đảng Khóa VIII đã 
nhấn mạnh: “Thực sự coi giáo dục và đào tạo là quốc sách hàng đầu. Nhận thức sâu sắc 
giáo dục và đào tạo cùng với khoa học và công nghệ là nhân tố quyết định tăng trưởng 
kinh tế và phát triển xã hội, đầu tư cho giáo dục và đào tạo là đầu tư cho phát triển”. 
Như vậy, giáo dục có ý nghĩa to lớn đối với toàn bộ đời sống vật chất, đời sống tinh thần 
của xã hội. Phát triển giáo dục là cơ sở để thực hiện chiến lược phát triển kinh tế xã hội, 
chiến lược phát triển con người của Đảng và Nhà nước ta. Chính vì vậy, trong “Cương 
lĩnh xây dựng đất nước trong thời kỳ quá độ lên Chủ nghĩa xã hội”, Đảng ta đã khẳng 
định quan điểm cơ bản để xây dựng và phát triển sự nghiệp giáo dục là: “Giáo dục và 
đào tạo gắn liền với sự nghiệp phát triển kinh tế, phát triển khoa học, kỹ thuật, xây dựng 
nền văn hóa mới, con người mới”.
 Page 3 of 46 N©ng cao hiÖu qu¶ cña c«ng t¸c chñ nhiÖm th«ng qua viÖc x©y dùng nÒ nÕp cho häc sinh.
 - Đội ngũ GVCN của trường đa số đều là những giáo viên trẻ, nhiệt tình, tâm huyết 
với công tác chủ nhiệm.
 - GVCN phối hợp rất tốt với giáo viên bộ môn và giáo viên Tổng phụ trách, các tổ 
chức Đội Thiếu niên Tiền Phong Hồ Chí Minh, Đoàn Thanh niên cộng sản Hồ Chí Minh 
trong việc giáo dục học sinh.
 - Ban đại diện Hội Cha mẹ học sinh luôn luôn phối hợp tốt với nhà trường và 
GVCN trong việc giáo dục học sinh.
 - Nhiều phụ huynh quan tâm và rèn cho con từ việc học cho đến nề nếp kỉ luật, cũng 
như thường xuyên trao đổi với GVCN để biết thông tin đa chiều của con.
 - Bản thân tôi là GVCN có gần 20 năm kinh nghiệm được tiếp xúc với rất nhiều đối 
tượng học sinh nên cũng dễ nắm được đặc điểm tâm lý của các em.
2. Khó khăn:
 - Trường nằm trên địa bàn dân cư khá phức tạp, phần lớn là con nhà lao động bố 
mẹ ít có điều kiện quan tâm đến việc học hành của con em.
 - Rất nhiều học sinh có hoàn cảnh gia đình đặc biệt: bố mẹ bỏ nhau, hoặc không có 
bố mẹ phải ở với người thân, không có ai quan tâm dạy dỗ
 - Các em học sinh khi đến trường không phải chỉ là học văn hóa mà các em còn 
được học về đạo đức, về cách làm người. Trong tập thể lớp không phải tất cả đều có tính 
cách giống nhau mà mỗi em có một tính cách riêng. Những em học khá giỏi thường là 
những em ngoan, có ý thức, còn những em chưa ngoan thường học yếu, ý thức kỉ luật 
chưa cao. Vì vậy các em thường khó gần nhau vì mặc cảm hoặc có nhiều em tỏ thái độ 
bất cần, điều đó có thể thấy rất rõ trong giờ học, hoặc trong các giờ tự quản, giờ sinh hoạt 
sự tách biệt giữa các em là rất rõ. Để thu hẹp được khoảng cách này đòi hỏi GVCN 
phải có những phương pháp thích hợp để tạo điều kiện cho cán bộ lớp và các bạn có sự 
hòa nhập, các bạn khá, giỏi thì hướng dẫn các bạn học yếu hơn cùng học tập, làm cho 
mối quan hệ giữa các thành viên trong lớp thêm gắn bó. Do đó đòi hỏi người GVCN phải 
luôn quan tâm đến lớp, có kế hoạch cụ thể cho từng tuần, tháng đồng thời có kế hoạch 
bồi dưỡng, giúp đỡ, tập huấn cho các em trong đội ngũ tự quản (cán bộ lớp) những vấn 
đề về quản lí như thế nào? Tự tổ chức các hoạt động sao cho có hiệu quả.
 Page 5 of 46 N©ng cao hiÖu qu¶ cña c«ng t¸c chñ nhiÖm th«ng qua viÖc x©y dùng nÒ nÕp cho häc sinh.
 Phân tích sách báo, tài liệu nghiên cứu, tạp chí liên quan tới đề tài. Phân loại, hệ 
thống hóa, khái quát hóa các nội dung về lý luận giáo dục, thực tiễn giáo dục.
 Nghiên cứu các văn bản pháp quy, những quy định của ngành có liên quan đến công 
tác chủ nhiệm lớp.
 2. Nhóm phương pháp nghiên cứu thực tiễn
 2.1. Phương pháp quan sát
 Quan sát thu thập dữ liệu từ thực tiễn công tác chủ nhiệm lớp và thực tiễn quản lý 
công tác chủ nhiệm lớp.
 2.2. Phương pháp điều tra bằng phiếu hỏi
 Xây dựng các phiếu điều tra, bằng hệ thống câu hỏi để khảo sát các đối tượng: cán 
bộ quản lý, giáo viên chủ nhiệm lớp, tổ trưởng chuyên môn và một số đối tượng có liên 
quan.
 2.3. Phương pháp phân tích và tổng kết kinh nghiệm giáo dục 
 - Tổng kết kinh nghiệm công tác chủ nhiệm lớp từ những giáo viên chủ nhiệm lớp và 
kinh nghiệm quản lý công tác chủ nhiệm lớp từ những người đã kinh qua công tác quản 
lý giáo dục và đặc biệt là những người đang đương chức.
 - Rút kinh nghiệm từ những lần chủ nhiệm trước đây.
V. Phạm vi nghiên cứu
 - Đề tài nghiên cứu: Nâng cao hiệu quả của công tác chủ nhiệm thông qua việc xây 
dựng nề nếp cho học sinh. 
 - Phạm vi nghiên cứu: học sinh lớp 8D (Từ năm học 2011 – 2013), học sinh lớp 9B 
(năm học 2013 – 2014) do tôi làm chủ nhiệm.
 B. GIẢI QUYẾT VẤN ĐỀ
 Page 7 of 46 N©ng cao hiÖu qu¶ cña c«ng t¸c chñ nhiÖm th«ng qua viÖc x©y dùng nÒ nÕp cho häc sinh.
 Với sự hội nhập và phát triển của Việt Nam với thế giới thì càng đòi hỏi nhà 
trường cũng như GVCN phải chú trọng giáo dục đạo đức nhân cách cho mỗi học sinh, 
giúp các em biết cách sống hài hòa giữa bản thân và gia đình, xã hội. Không chỉ giữ 
vững những giá trị truyền thống phương Đông như nhân, lễ, nghĩa, trí, tín, học sinh còn 
được khuyến khích đón nhận những giá trị của thời đại và nhân loại như tự do, dân chủ, 
bình đằng, công bằng, bác ái và yêu chuộng hòa bình. Học sinh được chuẩn bị toàn diện 
về nhân cách để trở thành không chỉ một người có ích cho xã hội mà còn là chủ thể 
của xã hội đó.
II. Công tác chủ nhiệm:
 Để làm tốt công tác chủ nhiệm thì mỗi một GVCN lớp cần nắm rõ các lí luận về 
lĩnh vực này, có như thế thì mỗi việc làm của GVCN mới đi đúng hướng và đảm bảo tính 
pháp lí và khoa học trong công việc. 
1. Khái niệm công tác chủ nhiệm lớp
 Trong hệ thống tổ chức của các trường phổ thông, đơn vị cơ bản được tổ chức để 
giảng dạy và giáo dục HS là lớp học. Hình thức tổ chức dạy học, giáo dục theo lớp được 
hình thành từ thế kỉ XVI do nhà giáo dục Tiệp Khắc Comenxki đề xướng. Để quản lý lớp 
học, nhà trường cử ra một trong những giáo viên đang giảng dạy làm GVCN lớp. GVCN 
được Hiệu trưởng lựa chọn từ những GV có kinh nghiệm giáo dục, có uy tín trong học 
sinh, được Hội đồng giáo dục nhà trường nhất trí phân công làm chủ nhiệm các lớp học 
xác định để thực hiện mục tiêu giáo dục. Như vậy khi nói đến người GVCN lớp là đề cập 
đến vị trí, vai trò, chức năng của người làm công tác chủ nhiệm lớp, còn nói công tác chủ 
nhiệm lớp trong nhà trường nói chung và trường THCS nói riêng là đề cập đến những 
nhiệm vụ, nội dung công việc mà người GVCN lớp phải làm, cần làm và nên làm.
2. Vị trí, vai trò, chức năng nhiệm vụ của người giáo viên chủ nhiệm lớp trong nhà 
trường phổ thông
2.1. Vị trí và vai trò của người giáo viên chủ nhiệm lớp
 GVCN là thành viên của tập thể sư phạm và hội đồng sư phạm, là người thay mặt 
Hiệu trưởng, hội đồng nhà trường và CMHS quản lý và chịu trách nhiệm về chất lượng 
 Page 9 of 46 N©ng cao hiÖu qu¶ cña c«ng t¸c chñ nhiÖm th«ng qua viÖc x©y dùng nÒ nÕp cho häc sinh.
 GVCN lớp trước hết phải là một nhà giáo dục, thông qua việc tổ chức các hoạt 
động của tập thể lớp để giáo dục những phẩm chất, nhân cách của mỗi học sinh. Qua các 
hoạt động đa dạng và phong phú, xây dựng mối quan hệ tốt đẹp giữa học sinh và học 
sinh, giữa học sinh với các giáo viên và với những người khác, hướng vào việc hình 
thành cho học sinh những thói quan, hành vi phù hợp với các chuẩn mực đạo đức của xã 
hội.
 c. Chức năng đại diện
 Người GVCN lớp đại diện cho Hiệu trưởng truyền đạt những yêu cầu đối với học 
sinh. GVCN lớp còn là đại diện cho quyền lợi chính đáng của học sinh trong lớp, bảo vệ 
học sinh một cách hợp pháp. Phản ánh kịp thời với Hiệu trưởng, các giáo viên bộ môn, 
với gia đình học sinh, các đoàn thể trong và ngoài nhà trường về những nguyện vọng 
chính đáng của học sinh và của tập thể lớp để cùng có các biện pháp giải quyết phù hợp, 
kịp thời, có tác dụng giáo dục.
 Đối với học sinh THCS, người GVCN lớp cần xác định mình có vai trò cố vấn cho 
tập thể lớp. Điều này có nghĩa GVCN lớp không nên làm mọi việc thay cho đội ngũ tự 
quản của lớp (Ban cán sự lớp, Ban chấp hành chi đội) mà nhiệm vụ chủ yếu của GVCN 
lớp là bồi dưỡng năng lực tự quản cho học sinh. Những GVCN lớp có kinh nghiệm 
thường thu hút hầu hết học sinh của lớp vào các hoạt động. Đội ngũ tự quản thường 
chiếm khoảng 30% số học sinh của lớp và mỗi năm luân phiên đội ngũ tự quản 20% để 
sau một cấp học số em có thể được huấn luyện tự quản nhiều hơn.
2.3. Nhiệm vụ của người giáo viên chủ nhiệm lớp ở trường trung học 
 Trước hết GVCN phải là giáo viên giảng dạy bộ môn, thực hiện đầy đủ các nhiệm 
vụ của một người giáo viên đứng lớp đó là : Dạy học và giáo dục theo chương trình, kế 
hoạch giáo dục, kế hoạch dạy học của nhà trường theo chế độ làm việc của giáo viên do 
Bộ trưởng Bộ GD&ĐT quy định; Quản lý học sinh trong các hoạt động giáo dục do nhà 
trường tổ chức; Tham gia các hoạt động của tổ chuyên môn; chịu trách nhiệm về chất 
lượng, hiệu quả giáo dục; Tham gia nghiên cứu khoa học sư phạm ứng dụng; Tham gia 
công tác phổ cập giáo dục ở địa phương; Rèn luyện đạo đức, học tập văn hóa, bồi dưỡng 
chuyên môn, nghiệp vụ để nâng cao chất lượng, hiệu quả giảng dạy và giáo dục; Vận 
 Page 11 of 46